بررسی بصری نماد و نقوش در دستبافته های بختیاری

دست بافته های عشایر بختیاری و نقوش به کار رفته در آنها به عنوان یکی از اصیل ترین و جذاب ترین دستاوردها و صنایع دستی این مرز و بوم شناخته شده و همواره مورد توجه دوستداران و علاقه مندان به این شاخه از هنر بوده و هست. دست بافته های بختیاری مجموعه ای از معدود صنایع دستی اصیل و دست نخورده عشایر این منطقه است که با وجود تغییر و تحولات گوناگونی که طی سال های متمادی بر آنها گذشته همچنان اصالت فرهنگی و هنری خود را حفظ کرده و به حیات خود ادامه داده اند. استعداد، توانایی و علاقه آنها به انجام فعالیت های هنری یکی از مهم ترین عوامل در شکل گیری و دوام صنایع دستی آنها بوده است. این پایان نامه که به روش توصیفی_تحلیلی و با هدف مطالعه و بررسی انواع نماد و نقوش در دست بافته های بختیاری تدوین شده است سعی در معرفی انواع دست بافته های عشایر بختیاری و بررسی و شناخت نقوش به کار رفته در آنها دارد. دست بافته های بختیاری و نقوش مورد استفاده در آنها معرف اندیشه، ذوق هنری و احساس مردمان ساده و بی پیرایه این سرزمین است که از باورها و اعتقادات و آنچه که نسل به نسل به آنها رسیده نشأت گرفته اند. تک تک این نقوش و تصاویر به همراه شیوه های بافت به دختران بختیاری آموخته می شود و بر بافته هایی که با توجه به نیازهایشان و با مواد اولیه ای که خود از طریق دام هایشان تولید می کنند نقش می بندد. مطالب این پایان نامه در سه فصل تئوری و یک بخش کار عملی خلاصه شده است. در فصل اول تلاش شده است با آوردن مختصری از موقعیت و تاریخچه ایل بختیاری و همچنین معرفی فضای فرهنگی و هنری منطقه بختیاری بستر ورود به مبحث اصلی باز شود. در فصل دوم به صنایع دستی و معرفی انواع دست بافته ها پرداخته شده است. در فصل سوم که اصلی ترین بخش این پایان نامه را تشکیل می دهد با دسته بندی نقوش سعی در معرفی و تحلیل بصری هر یک از آنها شده است. در بخش پایانی مراحل انجام پروژه عملی آورده شده است. مهم ترین نتیجه ای که بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده در این پایان نامه به دست آمد این بود که بیشتر نقوش به کار رفته در دست بافته های عشایر بختیاری را نقوشی تشکیل می دهند که از لحاظ شکل و فرم در دسته نقوش هندسی قرار می گیرند. بافنده بختیاری هر یک از این نقوش را با توجه به آنچه که در طبیعت و محیط پیرامونش وجود دارد در ذهن خود ساخته و سپس روی بافته هایش نمایان ساخته است. این نقوش اگرچه در نگاه اول نقوشی بسیار ساده و استلیزه شده به نظر می رسند اما در دل هر یک از آنها ویژگی ها و راز و رمزهای نهفته ای وجود دارد که آنها را دارای ماهیتی قابل تأمل و زیبا شناسانه کرده است. واژگان کلیدی: نماد و نقوش، دست بافته های بختیاری، صنایع دستی، نقوش هندسی